Olğance satqın aqmaq, ol bir hasta sıçqaq…

27.08.201412:25

‘Rusiye bağ, haber tehnologiyaları ve kütleviy kommunikatsiyalar (Roskomnadzor) saasında federal nezaret hızmetine qırımtatar gazetası ‘Avdet’ke şikâyet keldi. Bundan sebep gazetanıñ baş muarriri Şevket Kaybullayevni Qırımda FSB-niñ idaresine davet ettiler.

Şikâyetni yazğan kimse ‘Avdet’ni ekstremistik malümatlar, hususan Qırımtatar Milliy Meclisiniñ iyülniñ 4-ne ait Qırım şeer şurası ve yerli akimiyet organlarına keçirelecek saylavlarda iştirak etmecekleri aqqında qararnıñ neşir etilmesinde qabaatlay. FSB idaresinde Kaybullayevge nezaketnen davrandılar, lâkin, baş muarrirniñ bildirgenine köre, vesiqa gazeta içün ciddiy neticeler sebebi ola bilecegini añlattılar.

Aynı şikâyette daa bir gazeta – ‘Qırım’gazetası añılmaqta, onı de ekstremizmde qabaatlaylar’.

(bir sıra haber ajanslarınıñ bergen malümatlarından)

Bir qaç yıl evelsi, Qırımnıñ içtimaiy-siyasiy ayatınıñ pereferiyasında, cemiyet fikiriniñ sekonhend obur-çubur alançığında esli yaşqa yaqınlaşqan bir çeşit peyda oldı. O, adalet oğrunda küreşçiniñ edep talabına uyğun kiyimlerge ğayretnen kiyinip quşandı, körüşüvlerni faal sürette ziyaret etti, soñra ise özü de jurnalistler ile matbuat körüşüvlerini meşur davalı teşkilât adından epatajlı alıp barmağa ogrendi. Ve bilesizmi, başta tek öz bayağı tar keyf çatıcılar muitinden ne yapıp yapıp, yarı kriminal keçmişini biraz adam aqıllı devam ettirmek niyetinen, qıntavlı bir yerge barıp yetti.

Onıñ bayağı uzun iftira numayışları ve kilo-kilo tükürükleri em de bayağı ruhiy, bazan ise atta samimiy paraksizmini masraf etip, adamlar ögünde diger ahmaq çıqışlarından ibaret biobibliografik rezümesini köz ögüne almayıq. Tek qayd eteyik ki, yuqarıdaki ibarede añılğan aynı şu ‘qabaatçı’ bugün ara-sıra unutılğan, yasaqqa lâyıq, açuvlı, belden aşağı dep adlandırılğan janrnı canlandırmağa tırışa, ve daa yaqın keçmişte bulunğan bu vatandaşqa yüzsiz demek daa doğrudır.

Amma bu yüzsüzniñ keçmişi de, nasıldır bir janrnı canlandırmaq istegeni de taaciplendirici degildir. Ve atta bu hususiy transetik şekilge saip oluvınıñ şaşırtıcı qabiliyetleri de taaciplendirmey. ‘Avdet’ni satqınlar inkvizitsiyanıñ ateşinde körmek istegi hususında mektübi, tasvir lâyıq olmağan, ne qadar açuv ile yazılğan. Jnrnı canlandırğan müellif özüni Qırım etnik gazetalarınıñ qatili dep zan etkende ne yapqanını bilmey, elbette. Bu ise artıq hastalıq, şaqa olmağan nuqsanlıq, ve buña köre diagnozdır.

Eyi ekimniñ acele yardımına muhtac, bu yaramay alda bulunuv janrnıñ adına köre orfoepik şekilde hasiyetlene, bu adnı davuşnen seslendirmege istemez edik. Meşur komediya personajı aytqanı kibi: ‘Ne yapayıq!’ Elbette, bu janr – çaquvdır. Özüni özü yaratqan inkvizitorımıznıñ daa bir çoq diger masqara hastalıqları bardır. Zan etmek kerek ki, o, öz çaquv areketini digerlerge bildirmege istemegen. Pek çapqan, baracaq yerine yetişmek içün pek aşıqqan, amma yetişmegen, yalıñız Roskomnadzorğa barıp yetken, ve anda yazıq ki, üstüni kirletken. Aman-aman Puşkinde kibi oldı: ‘Sasığım butün ulu Ruske yayılır…’. Elbette, belki de teselli azdır, lâkin semetdeşleriniñ ögünde en aşaa çaquvcı olıp körünmemek içün bayağı küçlü bir izaattır.

Evel zamanlarda aytqanları kibi: olğance satqın aqmaq, ol bir hasta sıçqaq…

Abselâm Balqurt

Author: Редакция AVDET

Редакция AVDET