Partizan Ennan Bekayevniñ taqdiri

30.10.201714:30

Ennan Bekayev, 1968 s.

Prihoditsâ slışat neredko

Seyças, kak togda:

“Tı bı poşel s nim v razvedku?

Net ili da?”

Vısotskiy “Davno smolkli zalpı orudiy”

Yaqınlarda, men, bizim vatandaşlarımız sırasından münever bir aylenen tanış oldım. Olar maña, bütün cenkni keçken soylarınıñ taqdiri aqqında aytıp berdiler. Pek meraqlı ve ikmetli ikâye. Bu insannıñ tarihi, milletimizniñ içinde çoq qaraman olğanını ve bizler böyle qaramanlar aqqında az bir şey bilgenimizni, bir daa tasdıqlay. Biz ise böyle qaramanlarınıñ adlarını er kezge belli etmek kerekmiz. Bizim milletimiz öz qaramanları ile ğururlana bile.

Ennan Bekayev 2 fevral 1914 senesi, Eski Qırım rayonında Burunduq köyünde dünyağa keldi. Onıñ üç oğlan qardaşı ve bir qız qardaşı bar edi: Ceppar, Abduveli, Mecit, Asiye. Ennan üykenleri edi. 1936 senesi Qarasuvbazarda yerleşken köy hocalığı mehanizatsiyası tehnikumını bitirdi. Agranom olmağa oqıp çıqtı. Ondan soñ, Moskvada yerleşken yuqarı arbiy mektepke oqumağa kirdi. Cenk başlağanınen, ofitser olaraq cebege alındı. 1942 senesi esirlikke tüştü. Eki kere qaçmağa tırıştı. Birinci keresi olarnı tutıp yerlerine qaytardılar. Qaçaqlarnı köpeklernen quvaladılar ve olarğa pek tişlettiler. Ondan soñ Çehoslovakiyada yerleşken lagerge keçirdiler. Ennan ağanıñ hatıralarına köre, bu lagerde esir olaraq frenk bar edi. O ekim eken. Bu ekim olarğa köpek tişlegen yaralarnı yahşı etmege yardım etken. Bir qaç vaqıt keçkeninen esirler, kenede qaçacaq olğanlar. Ve qaçqanlar. Qaçaqlar dağlarda ve ormanlarda gizlengenler ve çeh partizanlarınen bağ qurğanlar. Olarnıñ otrâdlarında qarışıq milletler olğan. Ennen ağadan ğayrı, anda bir qırımtatarı daa olğan. Ennan ağanıñ oqumış olğanını körip, birazdan, onı otrâdnıñ politrukı etkenler. Partizannıñ soyu Lilâ hanum aytqanı kibi, Ennen ağa partizanlarınıñ qaramanları aqqında pek çoq ayta edi, amma olar balalıqlarına barıp, çoq bir şeyni htırlap qalmay ekenler. 1948 senesi Ennan ağa demobilizatsiya olğan ve deral öz soylarını qıdırıp başlağan. Ferğana bölüginde tapqan. 1949 senesi Hatice Salicanovağa (1917s.) evlengen. Hatice apte Ferğanada voyentorgda satıcı olıp çalışqan. Ennan ağa mektepte biologiya derslerini berip başlağan. Balları olmağan.  Ennan ağa pek lafazan, çoq bilgili, oqumış adam eken, şiirler yaza eken. Sürgünlik yılları Ennan ağa Moskvağa, milletiniñ meseleleri boyunca bir çoq mektüpler yazğan. Öz safdaşları ile bağlanmağa istegen ve niayet, Harkovda Nikolay dostunı tapqan. Birlikte olar parrtizan areketinde olğanlar. 1970 seneleri cebede olğanlar, cenk yerlerinde körüşmege adet etkenler. Ennan ağa da Moskvadan bir çoq kereler Ğalebe kününe davetnameler ala edi. 70-nci – 80-nci seneleri Çehoslavakiya partizanlarından da davetler alıp, anda da körüşüvlerge barıp kelgen. Bu yerlerde yapılğan bir çoq fotolar saqlanıp qalğan. Bu zamanları Ennan ağa bir çoq medallernen taqdirlengen.

Москва. Высшая военная школа 1939-1941 гг. Эннан Бекаев в верхнем ряду четвертый слева.

Moskva. Üyken arbiy oquv yurtı 1939 – 1941 ss. Ennen Bekayev yuqarı sırada dörtünci sırada soldan.

На встрече партизан в Чехословакии. Э. Бекаев крайний справа.

Çehoslavakiya partizanlar körüşüvinde. E. Bekayev sağdan eñ çette.

Чехословакия. г. Всетин. 1977 г. На встрече партизан. Э. Бекаев второй слева.

Çehoslavakiya g. Vsetin. 1977 s. Partizanlar körüşüvinde. E. Bekayev soldan ekinci.

С однополчанином во время службы.

Hızmet zamanında safdaşı ile.

Ennan ağa refiqasınen birlikte er vaqıt Qırımğa qaytmağa arzu ete edi. 70-nci seneleriniñ ortalarında Harkovdan olğan dostu Nikolay, Qırımda yazılmağa yardım etecegini aytqan edi.  Olar Tamanğa köçtüler, ve andan oturıp, Qırımğa yerleşmege tırıştılar. Amma yapamadılar. Dostları Nikolaynıñ bile areketleri yardım etmedi. Tamanda yaşayışları ağır edi, onıñ içün olar Özbekistanğa qaytıp kete. Özbekistanda Kibray yanındaki Botanika qasabasında yerleştiler. Ennan ağa sanatoriyge bağçevan olıp, çalışmağa kirdi. Birazdan Ennan ağa aylesinen Taşkentke köçtü.Anda Qaraqamış massivinde yaşay ediler. Refiqası Ttzğa arhiv vesiqalarınıñ çıltçısı olıp kirdi.O vaqıtleri Ennan ağa endi çalışmay edi. 1985 senesi Ennan Bekayev vefat etti. Apayı Taşkentte yaşamağa devam ete edi. 2001 senesi Lilâ hanımnıñ aylesi Hatice bitanı vatanına Şumhay (Zareçnoye) köyüne köçürdi. Hatice bita köçken soñ birazdan vefat etti. O, 80 yaşından qart edi.

Эннан Бекаев в партизанском отряде в Чехославакии. 1942 г.

Ennan Bekayev Çehoslavakiyada partizan otrâdında. 1942 senesi.

Bu insanlarnıñ tercimeyi allarınen tanış olğan soñ, nasıl neticeler çeke bilemiz? Közümizin ögünde bir qırımtatar aylesiniñ ömüri kelip keçti. Bu ayleniñ misalinde, bizler olğan rejimniñ fenalığına qıymet kese bilemiz. Milletimizniñ qaramanları böyle taqdirge lâyıq edimi? Cebede, soñ partizanlıqta küreş alıp barğan insanlarnıñ ayatları sürgünliktemi keçecek edi? Amma bütün qıyınlıqlarğa baqmadan Ennan ağa qaraman ayatı yaşadı ve duşmannı yeñip çıqmaq içün balaban isse qoştu. Böyle insannıñ ayatı – bizler içün bir örnektir.

Enver MURAT

Müellifniñ tüşünceleri muarririyet fikirlerinen doğru kelmey bile

İçtimaiy ağlarda FacebookVkontakteOdnoklassniki saifelerimizge, bunen beraber, Telegramda kanalımızğa qoşulıñız ve eñ aktual ve meraqlı malümatlardan haberdar oluñız. 

Author: Редакция AVDET

Редакция AVDET