Adam olmaq

24.04.202212:26

Bugün ava suvuq ve dımlı. Qararnen qırq-qırq beş yaşındaki adam, boş soqaqlarnı aşıqıp keçmekte. Bese-belli, böyle avanı iç te sevmegen, betine urğan suvuq yel ve yağmur tamçılarından yüzü daa beter bürüşip ketken. Vaqıtsız qırılğan şemsiyesini asabiy şekilde elinde sallamaqta. Üstündeki boz palto, qursaq qanqayğanı içün sadeflenmegen. Başındaki şlâpa çalarıp turğan saçlarnı saqlamaqta. Toqtamayıp saatine baqıp, daa tez ketmege tırışmaqta edi.

Çoq binalı evniñ köşesine yaqlaşqanda sılaq asfalt üstünde oturğan, yalanayaq, tahminen on eki yaşında oğlançıqnı kördi. O, buzlap qaltıramaqta edi. Yarım saat evel yardım soramaq içün uzatqan arıq elini şimdi yırtıq ve çullı koftanıñ içinde qızdırmağa tırışa edi. Sönük ve aç közlerinen yaqınlaşqan adamğa baqtı. Apansızdan atılıp turdı ve:

– Emce, men pek aç oldım, ne olur, bir ötmek parasını beriñiz, – dedi.

Ricası cevapsız qalğanını körgen tilenci bala tekrar seslendi. Amma adam onıñ tarafına baqmayıp, tez-tez şu yerni keçmege tırıştı.

– Emce, ne olur, yalvaram, Allah rizası içün, bir ötmek parasını beriñiz, eki kün ağzıma bir ufaq ötmek bile – almadım.

– Coyul mından, – sert sesinen cevaplandı keçici adam.

Oğlançıq onıñ artından çapıp, paltosınıñ yenin­den çekip başladı:

– Lütfen, emce, açım, men açım, – dep qıçırdı.

Bunı körgen erkek, daa ziyade sinirlendi. Elindeki şem­siyesinen balanı olğan küçünen türtti. Tilenci oğlan­çıq muvazesini coyıp, balçıq içine yıqıldı.

– Yoq ol dedim saña, cinabet! Qaydan marazdan peyda olasıñız siz?!

Bala daa da beter yırtılğan kölmegini tüzetmege çalıştı. Incıtuv közyaşları betindeki çamurnen qa­rışıldı. Bir şey aytmadı. Aqsap, bina artında ğayıp oldı.

Şlâpalı adam, sanki tezek içine batqanı kibi, kir­lengen yenini qaqıp başladı. Avtobus durağına keldi, amma avtobusnı qaçırdı. Nevbetteki ise tek bir saatten soñ kelecek edi.

Qaş qararğan vaqtı yavaş-yavaş qaranlıqqa çevi­rildi. Soqaqlardaki fenerler renksiz avağa renk qo­şıp başladı. Yağmur sertleşti. Suvlı duvar gece areket­lerini toqtattı. Şlâpalı adam ayaq parmağı ucundan başına qadar sılandı. Evge keç qaytıp olacağını añlap, yaqın bir yerde, qavehanege kirip, aqşam yemegini aşamağa ve biraz qurumağa qarar aldı.

Qavehanege kirgeninen bam-başqa bir müitni sezdi. Mında atta duvarlarnıñ renkleri keyf kötere edi. Tolu salonnıñ adamları şaqalaşıp, vaqtını şeñ keçire ediler. Mında daa çoq yaşlarnı körmek mümkün edi. El­bette, gençler daa çoq fast-fud yemeklerini seçmekteler.

Şlâpalı adamnıñ burnuna aş qoqusı keldi. «Bu nahoş avada iç olmadım aşap toyarım», – dedi ve kassa yanına yaqlaştı. Çoq tüşünmeyip, özüne eki qopqa tavuq qızartması, qavurılğan qartop, on tilim ötmek ve içimlik sımarladı. Qavehaneniñ köşesinde boş yer tapıp, o tarafqa adımladı. Açközlüknen alınğan yemekke ayvan kibi atıldı. Şu daqqası qapınıñ zili çalındı ve balaban salonğa arıq ve alçaq boylu qartiy kirdi. O, öz cüratsız areketlerinen şlâpalı adamnıñ diqqa­tını celp etti. Bitaçıqnıñ urbası sade, amma tertip ve nizamda edi. Yavaştan divan köşesine oturıp, etrafqa baqındı. Belli, bir şey sımarlamaycaq, belki de üşü­geni ve biraz qızınmaq istegeni içün kirgendir. Bir qaç daqiqadan soñ qartiy cebinden boş paket çıqardı. Yanında aşlarını bitirmegen ve turıp ketken müşteri­lerniñ yemek qalımlarını yavaştan paketke toplamağa başladı. Körüngeni kibi, özüni oñaytsız duya edi. Amma yapacaq işini bitirecek edi. Qartçıq, anda-mında baqıp, bir qaç vaqıttan soñ yarım torba aş toplağan.

Şlâpalı adam, bu bitaçıqtan közlerini alıp olamay edi. «Bularğa baq sen, neler tek uydurmaylar, pislik!» – dep tüşündi o, ve tavuq kesende qalğan sousnı yaladı. «Yahşı da maddem bozulmay…» – dedi ve aqşamlıqnı devam etti.

Bitaçıq kendisi añlamayıp ve istemeyip, özüne pek çoq diqqat çekti. Niayet bir yigit yerinden turıp, onıñ yanına barğan.

– Qartana, siz açsıñızmı? O qalımlarnı qaldı­rıñız, alıñız bunı, biz daa aşamadıq, temizdir. İste­señiz, sizge sıcaq çay ketireyim, – dedi yigit ve elin­deki qopqanı bitağa uzattı. İçinden sıcaq ve lezetli tavuq qoquları kelmekte edi.

– Vay, balaçığım! Allah senden biñlerce razı olsun, amma men, kerçek aytam, toqım. Özüm içün degil, toplan­ğan yemek qalımlarını soqaqtaki evsiz qalğan mışıqlarğa cıyam. Qayğırğanıñ içün sağ ol, balam.

Bu cevap tek yigitni degil de, etrafta oturğan ve qar­tiyni eşitken adamlarnı da taaciplendirdi.

– Añlaysıñmı, men mından yaqın bir yuva taptım, anda on tane mışıq bar. Olar öyle bir güzel ayvançıq­lar, em kiçkene, em balabanca soyları bar. Renklerini körseñiz, çeşit türlü! Acayiptirler. Buzlap ölse­ler, yazıq-günâh olur dedim. Onıñ içün ara-sıra olarğa baram. Bilesiñizmi, pek meraqlı, sen olarğa bir tilim ötmek bermeseñ de, onıñ yerine bir kerecik siypasañ, saña bütün sıcaqlığını bağışlap, mıravlamağa başlaylar.

Qomşu masa ögünde oturğan bazı müşteriler alınğan yemeklerinden bir parça ayırıp, bitaçıqqa uzatmağa başladılar.

– Bu künleri suvuq, aşap toysınlar, – dep sıranen bitağa bardılar.

Çette anasınen oturğan dört yaşlı qızçıq bütün bu ikâyeni diqqat ile diñley edi. Apansızdan yerinden sıçrap, qartiyge aşıqtı.

– Bunı da alıñız, – dep, qoluna ava küpeçiklerini uzattı. – Olar menim keyfimni pek kötereler, eminim, olar da quvanır.

Adamlar külip başladı.

– Qızçıq, seniñ balaban yüregiñ bar eken! – dedi bitaçıq ve balanıñ başını siypadı. Salonda daa da sıcaq müit üküm sürdi.

Tek köşedeki şlâpalı adam külmemekte edi. Susıp oturdı. Tüşündi. Aşnı çetke çekti. Ağzına başqa bir keseçik bile alıp olamadı.

Sevil KARAŞAYEVA

Адам олмакъ

Author: Редакция AVDET

Редакция AVDET